Wie is Clark Accord?
Interview over Clark Accord - Mavis: “Hij kon altijd al van de gekste dingen verhalen maken, a ben lob’ mek’ tori switi.”
Inleiding
Het interview over Clark Accord is met Liesbeth en Mavis, twee van zijn zusters.
Na het overlijden van Clark op 11 mei 2011 hebben familie en vrienden besloten de Clark Accord Foundation Suriname op te richten, om de nalatenschap van Clark te beheren. Formeel is de Clark Accord Foundation zowel in Suriname als in Nederland in 2012 opgericht naar aanleiding van de herdenking van zijn eerste sterfdag. Liesbeth is de beschermvrouwe en Mavis zit in het bestuur van de stichting.
Zijn nalatenschap bestaat uit vijf romans en tientallen artikelen die hij schreef voor tijdschriften en kranten, zijn columns die deels zijn gebundeld. Ook theaterteksten maken deel uit van het nagelaten oeuvre. Wanneer het uitkwam schreef Accord ook met anderen, zoals met de journalist Nina Jurna schreef hij een boek over slavernij Met eigen ogen, een hedendaagse kijk op de Surinaamse slavernij. Clark zijn laatste roman Plantage D’Amour is in oktober 2011 postuum uitgegeven door zijn uitgever Nijgh en van Ditmar. Verder heeft de Clark Accord Foundation ook als doelstelling, een platform te zijn voor jongeren met schrijftalent en om het lezen te bevorderen. Hiertoe is in 2012 de Clark Accord Sori Yu Talenti Award opgezet. Schrijftalenten in de leeftijdscategorie tussen de 14 en de 28 jaar mogen eraan meedoen. In de voorbereiding van dit evenement worden er presentaties op de VOJ en VOS scholen gegeven om jongeren te stimuleren zich aan te melden. Inmiddels zijn er al 7 edities van deze schrijfwedstrijd geweest, die om het jaar worden gehouden. Momenteel wordt gewerkt aan een nieuwe editie in samenwerking met NAKS.
Sinds 2012 organiseert de Clark Accord Foundation ook de Clark Accord lezing. De eerste is simultaan gehouden in Suriname en Nederland, door de schrijfster Karin Amatmoekrim en in Suriname, door de schrijfster Cynthia McLeod. Verder worden de lezingen het ene jaar in Nederland en het daaropvolgende jaar in Suriname gehouden. Het programma is avondvullend, met verschillende optredens van artiesten, die de waarden van Clark op hun best uitdragen. Overigens worden alle activiteiten die de stichting organiseert, uitgevoerd in de periode van Clarks zijn geboortedag op 6 maart tot 11 mei, zijn sterfdag.
Wie was Clark Accord?
Clark Accord is geboren in Paramaribo op 6 maart 1961, als vierde kind uit een gezin van acht. Hij heeft twee zussen en een broer, drie jongere broers en een jongere zus. Na de MULO school doorlopen te hebben, vertrok hij naar Nederland voor vakantie, waar hij uiteindelijk gebleven is en het HAVO heeft doorlopen. Daarna is hij, geïnspireerd door een van zijn zussen, de zorg ingegaan, zijn eerste beroep. Hij was een bekwame verpleegkundige en heeft jaren gewerkt op de afdeling Plastische Chirurgie van het Slotervaart ziekenhuis in Amsterdam. Tijdens deze ervaring deed Clark een cursus visagie en is als visagist over de wereld getrokken. Hij zat zelfs in de top drie van visagisten in Nederland. Hij was dus veelzijdig en creatief, zat vol humor en kon goed observeren. Daar kwamen dan hele mooie verhalen uit voort. In het gezin werden van oudsher veel verhalen verteld, vooral de verhalen over de winticultuur door zijn moeder trokken hem aan. Hij hing aan haar lippen. Hij hield van geschiedenis en was ook zeer geïnteresseerd in politiek en sociaal-maatschappelijke vraagstukken. De basis daartoe is thuis gelegd. Zijn talent om te schrijven, verhalen te vertellen, zijn zelfbewustzijn en sociaal-maatschappelijke vorming, komt dus uit het gezin, van zijn ouders, broers en zussen. Er waren genoeg voorbeelden, met een moeder als verteller, een broer en ook een vader die schreef en zich erg bewust was van zijn culturele achtergrond en dat ook zo uitdroeg. Zijn vader, die op jonge leeftijd ziek werd, kent hij van verhalen van de oudere zussen en broer en van zijn moeder. Het ouderlijk huis was een soort pleisterplaats waar veel familie en vrienden langskwamen. Clark heeft uit de gesprekken die daar werden gevoerd, een aantal eigenschappen en karakteristieken van deze mensen in zijn verhalen meegenomen.
Clark wilde ook meewerken aan het versterken van de bewustwording van de zwarte mens en richtte daartoe samen met Anousha Nzume de organisatie Black Inc. op. Tijdens de bijeenkomsten werden thema’s relevant voor zwarte gemeenschappen aan de orde gebracht en werden zwarte mensen die veel bereikt hebben in het leven als rolmodel voor het voetlicht gebracht.
Zijn bekendheid als schrijver is in 1999 begonnen door zijn debuutroman De Koningin van Paramaribo, over de welbekende Surinaamse prostituee Wilhelmina Rijburg, alias Maxi Linder. Hij wilde schrijven over een sterke, zwarte vrouw en zijn keuze viel op haar nadat hij de nodige research over haar had gedaan. Het is een roman geworden die nationaal en internationaal voor zijn doorbraak heeft gezorgd en in verschillende talen is uitgegeven en waarvan nu, na 25 jaar, de 34e versie is uitgekomen op 10 november 2024. Op basis van zijn debuutroman schreef Clark in het jaar 2000 in opdracht van Cosmic Theater, de theatermonoloog De gevallen vrouw bestaat niet, die bewerkt werd tot een muziektheaterproductie door John Leerdam van het Cosmic Theater. Deze productie is meer dan 100 keren opgevoerd in Nederland, Curaçao en Suriname tezamen. De hoofdrol was voor Helen Kamperveen. In 2010 heeft Clark met zijn stichting Sunshiptree de theatermonoloog opnieuw bewerkt tot een muziektheaterproductie, met in de hoofdrol Sarina Voorn.
Dat het debuut de aandacht blijft trekken blijkt uit het recente verzoek aan de Clark Accord Foundation van uitgeverij Atlas of er een fragment uit De Koningin van Paramaribo geplaatst mag worden op een scheurkalender over seksualiteit ten behoeve van jongeren.
Het is bijzonder dat het boek blijft inspireren. Ook Clark zelf bleek door haar geïnspireerd, gezien het feit dat hij in 2000 in Nederland de Stichting Wilhelmina Rijburg (SWR) heeft opgericht en in Suriname Sorgu Wi Respekiwan (SWR), die een duurzaam maaltijdproject in Suriname heeft opgezet.
Verder heeft hij in de periode van tien jaar als schrijver ook uitgebracht Tussen Apoera en Oreala, een liefdesverhaal dat zich afspeelt in het regenwoud van Suriname; Shirley in Allochtonië, een bundeling van zijn columns in Het Parool en Trouw, Nederlandse kranten; Bingo een verhaal over een moeder en dochter in het decor van een bingohal; Una casa particular, een verhaal over zijn ervaringen in Santiago de Cuba, dat is uitgekomen in de verhalenbundel Voor mij ben je hier, van de jongste generatie Surinaamse schrijvers, samengesteld door Michiel van Kempen. In 2011 verscheen Plantage d’Amour, zijn laatste boek, postuum.
In zijn verhalen werden sociale en maatschappelijk taboe doorbrekende onderwerpen aan de orde gesteld. Onderwerpen met een negatieve invloed, wilde hij in een positief daglicht plaatsen. Hij gaf een stem aan mensen die geen stem hadden. De waarden van Clark Accord, die hij in zijn literair werk naar voren brengt gaat over geschiedenis, liefde voor de ander, cultuur en eigen waarde. Vanuit deze waarden wordt er door de Clark Accord Foundation gewerkt, alle activiteiten van de stichting komen uit deze inspiratie voort.
Clark schreef het liefste zittend thuis aan zijn bureau, maar ook op locatie. Hij trok zich soms terug maar kon ook in een drukke ruimte aan de slag gaan. Telkens afhankelijk van het onderwerp waarover hij schreef.
Hij schreef voor de leeftijdscategorie vanaf 15 jaar en ouder. Het was voor hem een droom ook voor kinderen en vooral jongens te schrijven, om ze trots en zelfbewust te maken. Er ligt wel een manuscript van een kinderboek van hem voor 9-jarigen, dat nog geredigeerd, geïllustreerd en uitgegeven moet worden. De stichting gaat daar in de toekomst mee aan de slag. Zijn meest gelezen boek is De Koningin van Paramaribo, daar zijn er tot nu toe 120.000 exemplaren van verkocht. Hijzelf vond zijn beste boek Tussen Apoera en Oreala, vanwege het literaire niveau.
Clark is in de laatste dagen van zijn leven tweemaal onderscheiden. Op 7 mei 2011 ontving hij de Ere-Orde van de Gele Ster, een hoge onderscheiding voor verdiensten voor Suriname. Op 9 mei 2011 kreeg hij het Ereteken van Verdienste van de stad Amsterdam opgespeld, een onderscheiding voor mensen die zich minstens 25 jaar lang onbetaald hebben ingezet voor een Amsterdamse vereniging of stichting. Een aantal jaren daarvoor, in 2007, was aan hem reeds de Bronzen Stier Award, in de categorie Kunst en Cultuur uitgereikt. De stichting Damsko eert hiermee mensen van Surinaamse, Arubaanse en Antilliaanse afkomst. Hij werd door de stichting Damsko ook uitgeroepen tot schrijver van de 20e eeuw.
Bij de herdenking van 25 jaar De koningin van Paramaribo is er in de hoofdvestiging van de Openbare Bibliotheek Amsterdam (OBA) op 6 maart jl. een schilderij van hem onthuld en geplaatst bij de Caraïbische collectie.
Over Clark Accord, uit de recensie van de schrijver Ezra de Haan op 15 december 2011:
“Steeds als ik aan Clark denk, moet ik denken aan Willem Kloos’ gedicht ‘Ik ween om bloemen in de knop gebroken…’ Clark wilde nog zo veel.”
Over Bingo, uit de recensie van Rachel Levy op 12 oktober 2007:
“Het lijdt geen twijfel dat Accord een observeerder is en dus de kwaliteiten voor goed schrijverschap in huis heeft. De setting van Bingo! biedt alles voor een serieuze maatschappijkritische roman. Maar het onvoldoende uitwerken van personages, onderlinge relaties en de al te rudimentaire verhaallijn leiden ertoe dat het boek blijft steken in oppervlakkigheid.”
Uit een blog over Una casa particular in Caraïbisch Uitzicht, van Jerry Dewnarain op 2 augustus 2014:
“Met dit korte verhaal bewijst Clark Accord dat hij behalve een Surinaamse schrijver ook een Caraïbische schrijver is. Zoals Gabriel García Márquez ook gerekend mag worden tot de Caraïbische schrijvers vanwege de thema’s van zijn verhalen. Deze zijn zo realistisch geschreven dat de lezer de verhalen leest vanuit de optiek van de Caraïbische mens. Accord is eveneens een schrijver die zijn observaties op een precieze en meesterlijke wijze weergeeft. Het verhaal ‘Una casa particular’ speelt zich af in de stad Santiago de Cuba, de meest Caraïbische stad van Cuba. De schrijver vertoefde in 2004 enkele dagen in deze stad en schreef zijn ervaringen erover op.”
Interview afgenomen en verwerkt door:
Letitia Tjen-a-tak en Donovan Menig
Juni 2024 (bewerkt en geautoriseerd door de Public Relations van de Clark Accord Foundation)
