Wie is Constant Butner?
Constant Butner (31 juli 1914 – 10 december 1987) komt uit Teteringen. Dat was in zijn jeugd een klein dorp met een kerk in de gemeente Breda, in de Nederlandse provincie Noord-Brabant. Constant Butner bezocht de Rijkstuinbouwschool in Boskoop en studeerde af in 1935 als tuinarchitect en bloemist. Vervolgens vertrok hij naar Johannesburg in Zuid-Afrika. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij in dienst van de Royal Air Force van Engeland als oorlogspiloot. Na de oorlog kwam Constant Butner terecht bij de firma Bruynzeel. Dit van oorsprong Nederlandse bedrijf had in 1947 een vestiging in Suriname opgericht.
In augustus 1948 vertrok Constant met het schip SS Cottica naar Paramaribo. Inmiddels was hij getrouwd met Ella Fleming-Cracknell. Ze hadden een zoontje, Jan. Eerst verbleef het gezin in pension Nahar aan De Waterkant. Daarna betrok het een woning aan de Malebatrumstraat 19. In Suriname werd het gezin verrijkt met dochter Penelope Marion. Moeder Ella begon in juli 1950 met een kapsalon.
Constant Butner begon zijn schrijverscarrière met het schrijven van sportverslagen voor het dagblad De West. Met het schrijven van jeugdromans begon hij begin jaren vijftig. Hoewel het gezin in 1954 terugging naar Nederland (Jenneke, het derde kind werd in Bergen op Zoom geboren), werd deze schrijver populair als Surinamekenner. Hij verzorgde verschillende jeugdprogramma’s op de radio, zoals Wonderlijke dieren in Suriname en Nuttige planten in Suriname. Bovendien deed hij als Surinamekenner mee met de VARA TV-quiz Willens en wetens. Hij eindigde op de derde plaats en won Nf. 333,33.
Constant Butner schreef een fors aantal jeugdboeken waaronder de zesdelige Oerwoud Serie, de eveneens zesdelige serie Harry en Josua en de vijfdelige serie Caro en Tamara. In zijn boeken weidt hij uitvoerig uit over het leven op de plantages, het Surinaamse gezinsleven, de geschiedenis van slavernij, goudwinning, verovering van Suriname door Abraham Crijnssen, flora en fauna van het bos, de houtkap, bauxiet, de Surinaamse bevolking, de leprastichting Bethesda. Ook beschreef hij de beroemde spin Anansi in het uit de overlevering bekende verhaal Anansi weet Tijger te berijden. De jeugdromans van Butner verschaffen een prachtig beeld van de Nederlandse intellectuele kijk op de kolonie Suriname tijdens de periode 1950 – 1965. Enkele titels van zijn boeken zijn Giftige pijlen en stenen bijlen, De gevreesde medicijnman, De powisi, Hallo Zanderij – hoort u mij?, In de Kankantrie, Goud in het Slangenbos, Naar de Oelemari, Sittigon, Noodlanding in de groene hel, Aan de rand van het Surinaamse oerwoud en Passagiers voor het oerwoud.
Na 25 jaar te zijn weggeweest, bracht Butner in april 1979 op 65-jarige leeftijd een bezoek aan Suriname. Hoewel de schrijver in Brabant is geboren, beschikte de Tilburgse universiteitsbibliotheek, die de Brabant-Collectie beheert, lange tijd niet over de boeken van Butner. Pas in 2019, 22 jaar na zijn dood, is dit tekort enigszins goedgemaakt door een schenking van de Oerwoud Serie en de Harry en Josua Serie aan de Tilburgse universiteitsbibliotheek. Hier wordt op 21 oktober 2019 melding van gemaakt op de blogspot van de Brabant Collectie. In de blog wordt over de boeken gezegd dat de verhalen zijn gesitueerd in het Suriname van de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw. De gebeurtenissen in de boeken spelen zich af in het exotische Surinaamse oerwoud en in de aantrekkelijke savannes.
Artikel geschreven door:
Gail Burleson
